ابعاد تهدید نرم در یک نگاه

ناتوی سیاسی

1ــ القای ناکارآمدی نظام اسلامی به جوانان
2ــ القای فقدان یا تضعیف مشروعیت نظام اسلامی
3ــ مشروعیت بخشیدن به نظام سلطه ی خویش
4ــ تضعیف مسئولین نظام در ابعاد مختلف با انواع و اقسام تهمتها و شایعات
5 ــ تضعیف نظریه ولایت فقیه و عدم شمولیت این نظریه در بین قاطبه ی فقهای شیعه با شبهه افکنی های متعدد.
6ــ مشغول کردن ذهن دولتمردان کشورهای اسلامی با بحرانهای متعدد
7ــ وابسته کردن سران کشورها به خود
8 ــ وابسته کردن مدیران کشورهای اسلامی به خود

ناتوی اقتصادی

1ــ آشفته کردن سیستم نظام اقتصادی کشورهای اسلامی
2ــ توزیع ناعادلانه ثروت و امکانات را ترویج می کنند.
3ــ نفوذ در تهیه و تدوین قوانین اقتصادی که کاملاً به نفع نظام سلطه سرمایه داری تمام شود.
4ــ تلاش در جهت وابسته کردن نظامهای اقتصادی کشورهای نظام اسلامی به نظام سلطه جهانی
5 ــ تلاش در جهت القاء فرهنگ دلالی و واسطه گری و نفی فرهنگ مولد
6ــ ترویج فرهنگ مصرف گرایی و اسراف و تبذیر

ناتوی اجتماعی و فرهنگی

1ــ اشاعه ی اعتیاد به مواد مخدّر و روانگردان در سطوح مختلف
2ــ اشاعه ی فحشا و بی بندوباری اخلاقی و جنسی
3ــ ارائه الگوهای غربی و منحرف به نسل جوان
4ــ سرگرم کردن مردم به کارهای لغو و بیهوده و بی فایده
5 ــ تلاش در جهت از بین بردن فرهنگ جمعی و کشاندن افراد جامعه به سمت خود محوری
6ــ تلاش در جهت از بین بردن کانون خانواده با فرهنگ دینی و سنتی
7ــ تقویت بی اعتمادی افراد جامعه نسبت به یکدیگر
8 ــ تأکید بر فرهنگ قومیت و تلاش در جهت ایجاد تضاد در بین قومیتها
9ــ تلاش در جهت به تأخیر انداختن ازدواج جوانان و سخت کردن ازدواج
10ــ ناکارآمد جلوه دادن قوانین اجتماعی اسلام
11ــ بی بندوبار کردن و شیوع روحیه تفاخر و تکاثر طلبی در زنان
پیامبر اکرم (ص) در این باره فرموده اند:
فتنه ی سخت را دیدید و صبر کردید و من از فتنه ای سخت تر به شما بیم دارم که از طرف زنان می آید. هنگامی که آنها النگوهای طلا به دست و پارچه های گران قیمت ببر کنند و پولدارها را به زحمت انداخته و از فقیر چیزی که به آن دسترسی ندارد بخواهد.(1)

پی نوشت ها :

1. نهج الفصاحه، ح 314.

منبع: کامرانیان، عباسعلی، جنگ نرم، بررسی توطئه شیاطین علیه امت اسلامی،(1387)، قم، انتشارات نور قرآن و اهل بیت علیهم السلام، چاپ اول.

 

جنگ روانی از منظر قرآن و سیره نبوی

مقدمه

تاریخ جنگ روانی از تاریخ حیات بشر جدا نیست، اما همیشه با این عنوان به کار گرفته نشده است و مانند سایر مفاهیم، در بستر تاریخ و همراه با مقتضیات زمان و مکان، متحول بوده و سیر تطور خود را تا به امروز پیموده است، به گونه‏ای که در عصر حاضر، با استفاده از فن‏آوری، بر پیچیدگی آن افزوده شده است.
در تعریف جنگ روانی، آمده است: «استفاده طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن برای نفوذ در خصوصیات فکری دشمن، با توسل به شیوه‏هایی که موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی شود» . (1)
در قرآن کریم، آیات زیادی وجود دارد که بیش‏تر آن‏ها ناظر به جنگ‏های صدر اسلام در عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می‏باشد.بخشی از این آیات در مقام پاسخ‏گویی به جنگ روانی دشمن بوده و در صدد است که آن‏ها را خنثی کند، بخش دیگری از آیات، که جنبه تعرضی دارد، می‏خواهد روحیه طرف مقابل را تحت تاثیر قرار داده، به تسلیم وادارد; بخشی دیگر از آیات نیز در زمانی که مسلمانان احساس‏ضعف وشکست می‏کنند، درصدد تقویت روحیه آنان است.
با مطالعه سنت نیز می‏توان روایات متعددی را در این زمینه ذکر کرد.از مهم‏ترین روایات در این باب، روایاتی است که حاکی از جواز به کاربردن خدعه در جنگ است: «الحرب خدعة‏» . (2)
جنگ روانی از مصادیق بارز «خدعه‏» به معنای «مکر، حیله و فریب‏» است. (3)
در فقه اسلامی، خدعه در جنگ جایز است.علامه حلی‏رحمه الله در کتاب‏های تذکره و منتهی بر این مطلب، ادعای اجماع نموده است. (4)
روایاتی که علمای اسلام برای جواز خدعه در جنگ بدان استدلال نموده‏اند، گویای جواز جنگ روانی است.
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله با نقشی همه جانبه، که در جنگ‏ها به کار گرفته بود، دگرگونی بزرگی در آیین نبردهای جدید به وجود آورد.وی جنگ را به تمام جبهه‏ها کشاند و از هر سلاحی که می‏توانست‏بهره گرفت; هم‏چنان که نبرد همه جانبه در تمام جبهه‏ها جریان داشت، «جنگ روانی‏» نیز با شدت مورد استفاده قرار می‏گرفت. جنگ‏های مسلحانه نتیجه عوامل نظامی، اقتصادی و روانی است و به همین دلیل به «نبرد همه جانبه‏» تعبیر می‏شود. (5)
قرآن کریم به مسلمانان ماموریت داده است تا کلیه نیروها و امکاناتی را که می‏توان در راه جنگ و دفاع و رسیدن به قدرتی بازدارنده به خدمت درآورد، فراهم کنند: «و شما بر (مقابله) با آن‏ها، هر چه در توان دارید، از آلات جنگی و اسبان تازه نفس و آماده، برای تهدید و ترساندن دشمنان خدا و دشمنان خودتان فراهم آورید.و بر دیگران که شما بر دشمنی آنان مطلع نیستید و خدا به آن‏ها آگاه است نیز مهیا باشید و...» (انفال 8: 60) مرحوم طبرسی در این‏باره می‏نویسد: «اطلاق آیه "من قوه" شامل انواع سلاح‏ها، افراد آموزش‏دیده، تاسیسات و آموزشگاه‏های نظامی، استحکامات، وحدت صفوف و نیروها، تلاش و تکاپوی ملی، رشد و قدرت و استقلال اقتصادی، موضع برتر سیاسی، استحکام باورهای ایدئولوژیک و بالاخره، هر آنچه از پشتوانه مادی و معنوی که می‏توان به خدمت جنگ درآورد، می‏گردد» . (6)
با توجه به گستره بحث «جنگ روانی در قرآن و سیره نبوی‏» ، از میان ابزارها و مکانیسم‏های جنگ روانی، در این نوشتار، فقط موضوع «شایعه‏» مورد بررسی قرار می‏گیرد.

تعریف شایعه

آنچه عموما «شایعه‏» نامیده می‏شود، عبارت از شرح، پیش‏بینی و توصیف رخدادهایی است که غالبا در قالب غیررسمی و تایید نشده توسط منابع مسؤول شکل می‏گیرد، ولی با این وجود، از سوی بخش عظیمی از توده‏ها به طور جدی مورد قبول قرار می‏گیرد.در مطالعه «شایعه‏» با دو تصور مختلف مواجه هستیم.برخی آن را یک پیام می‏دانند که از فردی به فرد دیگر انتقال می‏یابد، با این ملاحظه که فرد آغازین زنجیره انتقال، یک شاهد عینی است که گزارش او با حقیقت مطابق بوده و تحریف‏ها در فرایند انتقال صورت می‏گیرد.عنصر اساسی و تحلیل، همان گزارش، و مساله اصلی آن، بیان علت انتقال است.از آن‏جا که حالت طبیعی ارتباطات، یک هنجار درست فرض می‏شود، شایعه، یک حالت مرضی و نابهنجار به حساب می‏آید.برخی دیگر شایعه را ترسیم و نمایش مختصر یک واقعه تصور می‏کنند که در تعامل مردمی که درگیر حادثه‏اند، به طور فشرده بیان می‏شود.در این دیدگاه، عنصر تحلیل، موقعیت و شرایط است و مساله اصلی معلوم کردن این نکته است که آن موضوع چگونه تفسیر می‏شود. (7)
آلپورت و پستمن در کتاب روان‏شناسی شایعه، «شایعه‏» را چنین تعریف می‏کنند: «شایعه اصطلاحی است که به یک اندیشه واقعی معین و ارائه شده اطلاق می‏گردد تا شنونده بدان باور یابد.شاید معمولا از فردی به فرد دیگر، از طریق کلمات شفاهی انتقال می‏یابد، بی آن‏که نیاز به دلیل و مدرکی داشته باشد» . (8)
در تعریف دیگری آمده است: «شایعه، ترویج‏خبری ساختگی است و واقعیت ندارد و بر پایه بزرگ‏نمایی، رعب‏آفرینی و یا تحریف استوار است، در بیان چنین خبری، جنبه کم‏رنگی از حقیقت و یا تفسیری خلاف واقع از خبری صحیح گنجانده شده است، هدف از پخش چنین خبری، تاثیر نهادن بر افکار عمومی، ملی، جهانی و یا نوعی دست‏یابی به اهداف سیاسی، نظامی و یا اقتصادی در قلمرو یک کشور یا جهان است‏» . (9)
شایعه می‏تواند در زمینه‏های گوناگونی مانند جنگ، شورش‏ها و هیجانات، حوادث ناگوار، افزایش قیمت‏ها، روابط سیاسی و مسائل اقتصادی بروز نماید و از آن‏جا که دارای زمینه‏ها و موضوع‏های خاصی است، توجه بدان موقتی است; در شرایط مساعد، ظهور می‏کند و با فقدان شرایط از بین می‏رود.شایعه لزوما ساخته ذهن و خیال، دور از واقعیت و یا دروغ محض نیست، بلکه می‏تواند در شکل‏گیری و انتشار، بعد کم‏رنگی از حقیقت را در خود داشته باشد.
در زبان قرآن، واژه‏هایی که به نوعی می‏توانند مفهوم شایعه (اخباری که صحت و سقم آن به تایید نرسیده است) را افاده کند، به چشم می‏خورد. «خرص‏» ، «تقول‏» و «اختلاق‏» از این نمونه‏ها هستند. «خرص‏» ، گفتاری است‏بر اساس ظن و تخمین ساخته و پرداخته شود، خواه با واقعیت مطابق باشد یا خیر. (10)

تعریف و شاخصه های تهدید نرم

تهدید نرم مجموعه اقداماتی است که باعث دگرگونی هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری مورد قبول یک نظام سیاسی از طریق استحاله در حوزه ای حکومت، اقتصاد و فرهنگ شده و ارزش ها، آرمان ها و نمادهای نظام سلطه جایگزین آنها می گردد.
اینک در ادامه بحث به شاخص های تهدید نرم در ابعاد فرهنگی و سیاسی می پردازیم:

1ــ تهدید نرم در عرصه فرهنگ:

فرهنگ بیانگر شخصیت و هویت ملی کشور و دستاورد معرفتی و اجتماعی انسان است.
فرهنگ کشور دارای سه سطح کلی است. مفروضات اساسی و زیرساخت های فکری (باورها)، سطح اول فرهنگ را تشکیل می دهند. بایدها و نبایدها و ارزش ها، که اعمال و رفتار انسان ها براساس آن شکل می گیرد لایه دوم فرهنگ هستند و بالاخره الگوهای رفتاری و نمادها سطح سوم فرهنگ را بوجود می آورند. بنابراین تهدیدها در این عرصه عبارتند از:
1ــ تهدید باورها، اعتقادات، آرمان ها
2ــ تهدید ارزش های عملی و بایدها و نبایدها
3ــ تهدید نمادها و الگوهای رفتاری
فرهنگ راهبردی کشور بر نوع تلقی و الگوهای رفتاری نخبگان و رهبران یک کشور و تصمیم گیری آنها تأثیر می گذارد. در صورت وقوع تهدید نرم، در این سطح، کشور حریف می تواند با مدیریت ادراک، اندیشه و عزم راهبران و نخبگان خودی (باورها، ارزش ها، و الگوهای رفتاری آنها) را تحت تأثیر قرار دهد.
تهدید نرم در فرهنگی ملی و الگوهای رفتاری مردم و باورهای آنها تأثیر زیادی خواهد گذاشت. همچنین فرهنگ دفاعی کشور که منبع قدرت نرم در نیروهای مسلح است در صورت وجود تهدید نرم، باعث از بین رفتن عزم و اراده نبرد و قدرت بازدارندگی روانی می شود.

2ــ تهدید نرم در عرصه سیاسی

دولت ها به عنوان واحدهای سیاسی در نظام بین المللی با مؤلفه های جمعیّت، قلمرو حکومت، حاکمیت و نظام ارزشی مشخص، شناخته می شوند. این واحدها همواره با تحولاتی از داخل و خارج مواجه اند. برخی از تحولات باعث افزایش قدرت سیاسی و برخی موجب تضعیف قدرت سیاسی آنها می شود.
هر نظام سیاسی برای حفظ و بقای خود، نیازمند ثبات سیاسی و انسجام ملی است.
بنابراین افزایش مشروعیت سیاسی نخبگان و رهبران یک کشور به توانایی های آنها در ایجاد انسجام سیاسی و برخورداری از حمایت، رضایتمندی و قدرت اقناع سازی افکار عمومی بستگی دارد. میزان اقتدار سیاسی کشور در جامعه، میزان انسجام و همزیستی مسالمت آمیز و حفظ هویت و یکپارچگی ملی و میزان تولید و جریان گفتمان های مسلط در درون جامعه و عرصه بین المللی و برخورداری از مقبولیت و مشروعیت لازم از شاخص های قدرت نرم در این عرصه به شمار می آید.
از سوی دیگر اگر کشور گرفتار بحران های سیاسی باشد، از قدرت نرم برخوردار نخواهد بود و تهدید نرم در این حوزه مؤثر خواهد بود. بحران های سیاسی شامل بحران های شش گانه هویت، مشروعیت، مشارکت، نفوذ، یکپارچگی و توزیع می باشد. مجموعه این بحران ها «قدرت نرم» یک نظام سیاسی را کاهش می دهد و به طور طبیعی آن نظام را در برابر تهدید نرم آسیب پذیر می کند. راهبرد امنیت ملی آمریکا، جهانی سازی فرهنگ و حاکمیت الگوهای رفتاری لیبرال دمکراسی در جهان و تلاش در جهت تغییر رفتار و ساختارهای نظام های غیر لیبرال است.
از دیدگاه نظریه پردازان جدید غرب، جهان اسلام و رشد اسلام سیاسی در آن، به مثابه گفتمان غالب در خاورمیانه، چالش اصلی فرهنگ لیبرال دمکراسی است. کمیته خطر جاری آمریکا متشکل از سناتورهای آمریکایی، مسئولان ارشد وزارت خارجه، اساتید برجسته علوم سیاسی، مدیران با سابقه سیا و پنتاگون پس از حادثه یازده سپتامبر، در مورد نحوه برخورد با جمهوری اسلامی و جلوگیری از روند روبه رشد اسلام گرایی و عمق استراتژیک قدرت نرم جهان اسلام در مقابل قدرت نرم جهان غرب بخش مهمی از محتوای سند استراتژی امنیت ملی آمریکا می باشد که جایگزین استراتژی سد نفوذ شوروی سابق است. از این دیدگاه تهدید امنیت ملی آمریکا، تهدیدهای نرم، نامتقارن و ترکیبی است که منابع آن عمدتاً در کشورها و رژیم های ضد آمریکایی و غیر لیبرال خاورمیانه می باشد.
منبع: کامرانیان، عباسعلی، جنگ نرم، بررسی توطئه شیاطین علیه امت اسلامی،(1387)، قم، انتشارات نور قرآن و اهل بیت علیهم السلام، چاپ اول.

 

حکایت «جنگ نرم» در فضای مجازی

این روزها سخن از جنگ نرم بسیار شنیده می شود.در مطبوعات، رسانه ها، مدارس و دانشگاه ها همه جا سخن از جنگ نرم است. اما سوال اصلی اینجاست که جنگ نرم چیست؟ از سوی چه کسانی تهیه و طراحی شده و هدف آن چه می باشد؟

مفهوم جنگ نرم Soft Warfare در برابر مفهوم جنگ سخت Hard Warfare مورد استفاده واقع می شود .اگر در جنگ سخت از ابزار های قدرت سازی مانند ارتش، نیروهای مسلح، واحدهای زرهی و …. برای تصرف خاک، منابع طبیعی و یا سرنگونی یک نظام سیاسی استفاده می شود، مفهوم جنگ نرم با قدرت نرم و ابزارهای قدرت ساز نرم قابل تفسیر است.مفهوم جنگ نرم بر اساس مولفه های قدرت سخت شکل نگرفت. بلکه مولود ساختار و چارچوبی دیگر بود که در ادبیات سیاسی جهان به قدرت نرم مشهور است.

ژوزف نای استاد مطرح علوم سیاسی بزرگترین نظریه پرداز جنگ نرم است. نای در مورد قدرت نرم می نویسد: قدرت نرم توجه ویژه به اشتغال ذهنی جوامع دیگر از طریق ایجاد جاذبه است و زمانی یک کشور یا یک جامعه به قدرت نرم دست می یابد که بتواند اطلاعات و دانایی را به منظور پایان بخشیدن به موضوعات مورد اختلاف به کار بندد و از اختلافات به گونه ای بهره برداری نماید که حاصل آن گرفتن امتیاز باشد. یکی از نمونه های قدرت نرم می تواند کاربرد رسانه های جمعی در مناقشات باشد، رسانه می تواند جایگزین فشار نظامی گردد. در اینجا ما دیگر شاهد اعمال زور و اجبار نیستیم، بلکه اقناع افکار عمومی از طریق جنگ رسانه ای صورت می گیرد.

نظریه پردازان قدرت نرم، قلمرو و ابزارهای مورد استفاده در جنگ نرم را، موارد زیر می دانند: ارزشهای بازیگر عرصه بین المللی، فرهنگ، خط مشی ها و نهادها،

جنگ سایبری، اینترنت و جنگ نرم
جنگ سایبری از زیر مجموعه های جنگ نرم است. امروزه با پیچیده‌تر و کوچک‌تر شدن جهان به واسطه رشد فزاینده وسایل ارتباط جمعی از قبیل اینترنت و ماهواره معادلات گذشته در تنظیم روابط بین کشورها تا حدود زیادی به هم خورده و جای خود را به معادلات جدیدی داده است؛ به گونه‌ای که به جای به کارگیری مستقیم زور، توجه قدرت‌ها به استفاده از قدرت نرم و ایجاد تغییرات از طریق مسالمت‌آمیز با به کارگیری شیوه‌های نوین مداخله در امور داخلی کشورها جلب شده است.

جنگ نرم در برابر جنگ سخت در حقیقت شامل هرگونه اقدام روانی و تبلیغات رسانه‌ای است که جامعه هدف یا گروه هدف را نشانه می‌گیرد و بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش رقیب را به انفعال یا شکست وامی‌دارد.

جنگ روانی، جنگ رایانه‌ای، اینترنتی، براندازی نرم، راه‌اندازی شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی و شبکه‌سازی از اشکال جنگ نرم هستند. جنگ نرم در پی از پای درآوردن اندیشه و تفکر جامعه هدف است تا حلقه‌های فکری و فرهنگی آن را سست کند و با بمباران خبری و تبلیغاتی در نظام سیاسی – اجتماعی حاکم تزلزل و بی‌ثباتی ایجاد کند.

فضای سایبر، فضایی است مجازی که به واسطه ابزاری غیرفیزیکی، کارکردی دوگانه دارد: هم باعث ارتقاء سطح فکری و هم باعث تشویش اذهان عمومی و شست و شوی مغزی می شود.

ما برای شناخت فرصتها و تهدیدات در عرصه جنگ نرم در حوزه سایبر باید ابزارهای موجود را بشناسیم و بدانیم کدامیک از اینها، ارتباطات بیشتر را برقرار می کنند و قدرت نفوذ بیشتری دارند. دانشمندان علوم ارتباطات ۳ موج اصلی را در انقلاب ارتباطات و رسانه از هم تمییز می دهند:موج اول رسانه های چاپی(printed media) مانند کتاب، مطبوعات و نشریات، موج دوم رسانه های تصویری و صوتی(Visual media) مانند تلویزیون یا ویدئو و موج سوم رسانه های دیجیتال (Digital media) مانند چند رسانه ای ها و یا اینترنت.

در عصر موج اول و موج دوم رسانه ها، جریان انتقال اطلاعات از فرستنده به مخاطب یک سویه بود یعنی اطلاعات از یک منبع برای مخاطب، چه شنونده و چه بیننده، ارسال می شدند. در واقع رسانه ها یک طرفه هر چیزی را که می خواستند، انتقال می دادند به مخاطبین. متصدیان این نوع رسانه ها، دولت ها به خصوص دولت های ثروتمند، سرمایه داران و لابی های قدرت بودند.

عنوان دومین مطلب آزمایشی من

این متن دومین مطلب آزمایشی من است که به زودی آن را حذف خواهم کرد.

زکات علم، نشر آن است. هر وبلاگ می تواند پایگاهی برای نشر علم و دانش باشد. بهره برداری علمی از ,بلاگ ها نقش بسزایی در تولید محتوای مفید فارسی در اینترنت خواهد داشت. انتشار جزوات و متون درسی، یافته های تحقیقی و مقالات علمی از جمله کاربردهای علمی قابل تصور برای ,بلاگ ها است.

همچنین وبلاگ نویسی یکی از موثرترین شیوه های نوین اطلاع رسانی است و در جهان کم نیستند وبلاگ هایی که با رسانه های رسمی خبری رقابت می کنند. در بعد کسب و کار نیز، روز به روز بر تعداد شرکت هایی که اطلاع رسانی محصولات، خدمات و رویدادهای خود را از طریق بلاگ انجام می دهند افزوده می شود.