راهکارهایی برای مقابله با تهدید نرم

برای مقابله با تهدید نرم که دشمنان ما با استفاده از قدرت نرم، کشورهای اسلامی را هدف استحاله و سلطه فرهنگی قرار می دهند، چه باید بکنیم؟
کشورهایی که امروزه از قدرت نرم برخوردارند در جهت مقابله با کشورهای اسلامی به ویژه نظام مقدّس جمهوری اسلامی با تهدید نرم برخورد می کنند. در این راستا هدف آنها مجموعه اقداماتی است که باعث دگرگونی هویت فرهنگی و استحاله افکار و الگوهای رفتاری مورد قبول یک نظام سیاسی در حوزه های حکومت و سیاست، فرهنگ و اقتصاد و همه ی زمینه ها شده تا ارزش ها و آرمان ها و نمادهای نظام سلطه جایگزین آنها گردد. اینک به اهم راهکارهای مقابله با تهدید نرم می پردازیم:

1ــ باور به هجوم و تهدید نرم

شکی نیست که مقدمه و پیش نیاز مقابله با تهاجم و ناتوی فرهنگی دشمن و تهدید نرم، باور و اعتقاد به وجود این تهدید و ضرورت پیشگیری و مقابله با آن است. مقام معظم رهبری در تاریخ 70/9/20 در این زمینه می فرماید: «این مسأله تهاجم فرهنگی که بارها روی آن تاکید کرده ایم، واقعیت روشن است و با انکار آن ما نمی توانیم، اصل تهاجم را از بین ببریم.
تهاجم فرهنگی را نباید انکار کرد، وجود دارد... ما باید توجه داشته باشیم که انقلاب فرهنگی در تهدید است. کما اینکه اصل فرهنگ ملی و اسلامی در تهدید دشمنان است. ما نباید چیزی را که روشن و واضح است انکار کنیم. آری اینکه امروز روزنامه لندنی «تایمز» می نویسد: «اکثر مسلمانان اروپایی، علّت گرایش خود به دین اسلام را کامل بودن قوانین آن ذکر کرده اند «خود به خوبی از قدرت نرم افزاری جهان اسلام و انقلاب اسلامی حکایت می کند. پس در مرحله اول ضروری است باور و اعتقاد و اشتراک نظر در سطوح نخبگان و مدیران فرهنگ درعرصه مقابله با این تهاجم خاموش ولی خطرناک ایجاد گردد، و مقوله ناتوی فرهنگی را به عنوان یک توطئه شوم در حوزه ای گسترده تر از کشور اسلامی ایران، بلکه جهان اسلام بدانند. و از طرفی با شناخت ارزش های مشترک، در دو حوزه ملی و اسلامی، و بکارگیری ظرفیتها و قابلیتها بالقوه و بالفعل، گام های اساسی را در ایجاد خودباوری و مبارزه فراگیر در جهت کاهش و خنثی نمودن تهدیدهای فرهنگی برداریم. و از این طریق روحیه عزت نفس را در بین مسئولین و اقشار مختلف جامعه احیاء و تقویت و احساس خود کم بینی و تقلید کورکورانه از برنامه های بیگانگان را از بین ببریم. البتّه باید مراقب باشیم که گرفتار عُجب هم نشویم.

2ــ مهندسی فرهنگی

افسران جنگ نرم

شما جوانانی که گفتیم افسران جوان مقابله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی با جنگ نرم هستید، از من نپرسید که نقش ما دانشجویان در تخریب مسجد ضرار کنونی چیست؛ خوب، خودتان بگردید نقش را پیدا کنید. یا مقابله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی با نفاق جدید، یا تعریف عدالت. من اینجا بیایم بنشینم یک بحث فلسفی بکنم، عدالت چند شعبه دارد، چه جوری است. حالا بامزه این است که ایشان میگویند توی یک جمله بیان کنید. معروف است یک نفری زمان شیخ انصاری پسرش را آورده بود نجف. دید طلبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها درس میخوانند و ملا میشوند و شیخ انصاری هم خوب، شخص بزرگی بود؛ هوس کرد پسرش را طلبه کند. آمد به پیش شیخ انصاری، گفت شیخنا! این نوجوان را من آورده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ام و خواهش میکنم تا فردا که میخواهیم راه بیفتیم برویم، شما او را فقیه کنید!

عزیزان من! شرط اصلی فعالیت درست شما در این جبهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی جنگ نرم، یکی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش نگاه خوشبینانه و امیدوارانه است. نگاهتان خوشبینانه باشد. ببینید، من در مورد بعضی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تان به جای پدربزرگ شما هستم. من نگاهم به آینده، خوشبینانه است؛ نه از روی توهم، بلکه از روی بصیرت. شما جوانید - مرکز خوشبینی - مواظب باشید نگاهتان به آینده، نگاه بدبینانه نباشد؛ نگاه امیدوارانه باشد، نه نگاه نومیدانه. اگر نگاه نومیدانه شد، نگاه بدبینانه شد، نگاه «چه فایده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارد» شد، به دنبالش بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌عملی، به دنبالش بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تحرکی، به دنبالش انزواء است؛ مطلقاً دیگر حرکتی وجود نخواهد داشت؛ همانی است که دشمن میخواهد.

جنگ نرم درکلام رهبری

مروز جمهوری اسلامی و نظام اسلامی با یک جنگ عظیمی مواجه است، لیکن جنگ نرم - که دیدم همین تعبیر «جنگ نرم» توی صحبتهای شما جوانها هست و الحمدللَّه به این نکات توجه دارید؛ این خیلی برای ما مایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی خوشحالی است - خوب، حالا در جنگ نرم، چه کسانی باید میدان بیایند؟ قدر مسلّم نخبگان فکری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. یعنی شما افسران جوانِ جبهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مقابله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی با جنگ نرمید.

اینی که چه کار باید بکنید، چه جوری باید عمل کنید، چه جوری باید تبیین کنید، اینها چیزهائی نیست که من بیایم فهرست کنم، بگویم آقا این عمل را انجام بدهید، این عمل را انجام ندهید؛ اینها کارهائی است که خود شماها باید در مجامع اصلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تان، فکری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تان، در اتاقهای فکرتان بنشینید، راهکارها را پیدا کنید؛ لیکن هدف مشخص است: هدف، دفاع از نظام اسلامی و جمهوری اسلامی است در مقابله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی با یک حرکت همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جانبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی متکی به زور و تزویر و پول و امکانات عظیم پیشرفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی علمیِ رسانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای. باید با این جریان شیطانیِ خطرناک مقابله شود.

آنها برای حمله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی به جمهوری اسلامی استدلال دارند. به نظر من استدلالشان از دیدگاه آنها استدلال تامی است. در یک نقطه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی بسیار حساس جهان از لحاظ جغرافیائی، یعنی این نقطه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی خاورمیانه، خلیج فارس، دریای سرخ، شمال آفریقا، بخشی از مدیترانه - این حوزه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی عظیمی است دیگر - مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی امت اسلامی واقع شده. الان شما ببینید از این پنج تا، شش تا گذرگاه آبیِ حساسِ حیاتی که در دنیا وجود دارد، سه تایش توی این منطقه است: تنگه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی هرمز است، کانال سوئز است، باب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المندب است. اینها گذرگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مهمی است که تجارت جهانی متوقف به اینهاست. شما نقشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی جهان را بردارید جلوی رویتان نگاه کنید، خواهید دید که این چند تا مرکز چقدر برای ارتباط تجاری و ارتباط اقتصادی دنیا مهم است. بنابراین، این منطقه، منطقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی حساسی است. حالا در این منطقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی بسیار حساس، یک قدرتی دارد قد میکشد و روزبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روز خودش را بیشتر نشان میدهد. این قدرت با همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی خواسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های استکباری و دستگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کمپانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عظیم اقتصادیِ مفسد فی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الارض مخالف است؛ با نظام سلطه مخالف است، با سلطه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گری مخالف است، با ظلم مخالف است؛ خوب، این خیلی برای دستگاه استکبار مهم است. دستگاه استکبار فقط ایالات متحده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی آمریکا نیست، یا فلان رئیس جمهور و فلان دولت آمریکا یا فلان کشور اروپائی نیست؛ دستگاه استکبار یک شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی عظیم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری است که شامل اینهاست؛ شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی صهیونیستی هست، شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی تجار اساسیِ بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی هست، مراکز پولیِ عظیم دنیا هست؛ اینها هستند که مسائل سیاسی دنیا را دارند طراحی میکنند؛ دولتها را اینها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آورند، اینها میبرند. این مجموعه که تویش دولت ایالات متحده هست، دولتهای اروپائی هستند، خیلی از این نفتخوارهای ثروتمند منطقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی خودمان هستند، با یک چنین قدرتِ رو به رشدِ رو به اعتلای در حال قدکشی بشدت مخالفند؛ بنابراین هرچه بتوانند، در مقابله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی او کار میکنند. توی این سی سال هم بیکار نماندند، هرچه بگذرد هم باز بیکار نمیمانند؛ مگر آن وقتی که شماها همت کنید؛ شما جوانها کشور را از لحاظ علمی، از لحاظ اقتصادی، از لحاظ امنیتی به نقطه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برسانید که امکان آسیب پذیری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش نزدیک به صفر باشد؛ آن وقت کنار میکشند و توطئه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تمام خواهد شد. اینی که من توی این چند سال به دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها مرتب راجع به مسائل علم و تحقیق و پژوهش و نوآوری و جنبش نرم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افزاری و ارتباط صنعت و دانشگاه و اینها این همه تأکید کردم، برای خاطر این است که یک رکن امنیت بلندمدت کشور و ملتتان علم است.۱۳۸۸/۰۶/۰۴

بیانات در دیدار دانشجویان و نخبگان علمی

مفهوم یابی سبک زندگی در اندیشه‌ی امام خمینی (ره)

سبک زندگی از نظریه نشأت می‌گیرد یا نظریه از سبک زندگی؟ نسبت هستی شناسی با سبک زندگی چیست؟ آیا می‌توان با «تزریق» یک انگاره‌ی وجود شناختی، آدمیان را به ساخت عالمی متناسب با آن انگاره متمایل کرد؟ آیا می‌توان با یک سبک از زندگی، منظومه ای هستی شناختی را در ذهن آدمیان متولد کرد؟
۱. «سبک زندگی» هرچند مفهومی نوپدید نیست، لیکن دیر زمانی نیست که جایگزین مفاهیمی چون «طبقه اجتماعی» برای جبران جاماندگی تفکر اجتماعی در توضیح تحولات متأخر شده است. سبک زندگی تا زمانی که در پارادایم علم جدید استفاده می‌شود، معنا و اقتضائات تاریخی‌اش را با خود به همراه دارد. اما زمانی که قرار است در نسبت با منطق دیگری چون منطق دینی استفاده شود، بهتر آن است که برایش معادلی در تاریخ دین یافت شود. یافتن این معادل به محقق کمک خواهد کرد تا ردّ مناسبات این مفهوم را با سایر مفاهیم دینی پیدا کند.
حساسیت نسبت به مفهوم سبک زندگی در محافل علمی به خصوص از زمانی که رهبر معظم انقلاب آن‌را نرم افزار تمدّن اسلامی خواندند، بیش از گذشته شد. آنچنان که از تعریف رایج برمی آید اجزای تشکیل دهنده‌ی سبک زندگی که این مفهوم را توضیح می‌دهد از قبیل خانواده، ازدواج، نوع مسکن، نوع لباس، الگوی مصرف، تفریحات، کسب و کار و رفتارهای فردی و اجتماعی در محیط‌های مختلف، ابعاد نوپدیدی در زندگی ما نیستند و طبعاً می‌توان در میان انحاء تفکر و علوم متولد شده در تاریخ فرهنگ و تفکر اسلامی، در قبال آنها مفهومی را یافت که امکان مطالعه‌ی آن‌را در منطق و ادبیات دینی تسهیل کند.
رهبر معظم انقلاب خود اصطلاح «عقل معاش» را در مفهوم جامع خود، مترادف مفهوم سبک و فرهنگ زندگی دانستند. این بدان معناست که لازم است برای فهم درست این مفهوم و بهره بردن از مآثر فکری و تمدنی در پاسخ به مسائل مرتبط با آن، به دنبال کشف مفاهیم معادل باشیم. این نوشتار تلاشی در همین زمینه است.
۲. در متون شاخص عرفان نظری می‌توان به عنوان فهم اسلامی مفهوم «سبک زندگی» زمینه ای را یافت. در فهم عرفانی، میان نشئه ی ناسوتی انسان و درک وجود شناختی او نسبت وثیقی برقرار است. توضیح آنکه در عرفان نظری انسان دارای سه حضرت، سه عالم یا سه مقام دانسته می‌شود. هرکدام از این عوالم تربیت مخصوص و علم مخصوص و عمل مناسب با آن مقام و نشئه را اقتضاء دارد. در نظر عرفا نشئه‌ی بالادستی واجد حضرت وجود شناختی است. آن‌را عالم غیب، نشئه ی آخرت کبری و مقام روحانیت و عقل می‌دانند.
به تعبیر امام راحل رضوان الله تعالی علیه بالاترین و شریف‌ترین علم متکفل تربیت آدمی در این نشئه و مقام است و آن علمی است که: «تقویت و تربیت عالم و روحانیت و عقل مجرد را کند، علم به ذات مقدس حق و معرفت اوصـاف جـمـال و جـلال، و عـلم بـه عـوالم غـیـبـیـه تـجـردیـه، از قـبـیـل مـلائکـه و اصـنـاف آن، از اعـلى مـراتـب جبروت اعلى و ملکوت اعلى تا اخیره ملکوت …»*
با این وصف عالم جبروت یا آخرت کبری یا عقل، راجع به کمالات عقلی و وظائف روحی است و آنچنان که امام (ره) می‌فرمایند: «متکفل این علم پس از انبیا و اولیا ( علیهم السلام)، فلاسفه و اعاظم از حکما و اصحاب معرفت و عرفان هستند. (همان) دو نشئه و مقامی که ذیل این عالم شمرده می‌شود، اول نشئه ی برزخ یا ملکوت است که عالمی بین العالمین است (حکما از این مقام به «عالم خیال» هم یاد می‌کنند) و دانی ترین حضرت انسانی هم دنیاست که مقام ملک و شهادت است.
در نظر عرفان اسلامی علم متناسب و مقتضی عالم ملکوت (برزخ) راجع به اعمال قالبیه و وظایف آن است که به طور خاص به کیفیت حصول محاسن اخلاق می‌پردازد. نشئه ی شهادت و دنیا عالم اعمال قالبیه و ظاهره ی نفس است. علم ناظر بر آن در زبان دین، عام فقه و مبادی فقه گفته می‌شود و در زبان حکمت و فلسفه علم الاجتماع، آداب معاشرت و تدبیر منزل و سیاست مدن خوانده می‌شود. (توضیح اینکه به طور سنتی متفکران و حکمای پیشین به دسته بندی علوم می‌پرداختند؛ رایج‌ترین دسته بندی از ارسطو به بعد مبتنی بود بر تقسیم سه‌گانه‌ی علم به : اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن که در شاخه‌ی حکمت عملی قرار می‌گرفتند. فارابی نیز در احصاء العلوم از همین تقسیم بندی تبعیت می‌کند)»

ابعاد تهدید نرم در یک نگاه

ناتوی سیاسی

1ــ القای ناکارآمدی نظام اسلامی به جوانان
2ــ القای فقدان یا تضعیف مشروعیت نظام اسلامی
3ــ مشروعیت بخشیدن به نظام سلطه ی خویش
4ــ تضعیف مسئولین نظام در ابعاد مختلف با انواع و اقسام تهمتها و شایعات
5 ــ تضعیف نظریه ولایت فقیه و عدم شمولیت این نظریه در بین قاطبه ی فقهای شیعه با شبهه افکنی های متعدد.
6ــ مشغول کردن ذهن دولتمردان کشورهای اسلامی با بحرانهای متعدد
7ــ وابسته کردن سران کشورها به خود
8 ــ وابسته کردن مدیران کشورهای اسلامی به خود

ناتوی اقتصادی

1ــ آشفته کردن سیستم نظام اقتصادی کشورهای اسلامی
2ــ توزیع ناعادلانه ثروت و امکانات را ترویج می کنند.
3ــ نفوذ در تهیه و تدوین قوانین اقتصادی که کاملاً به نفع نظام سلطه سرمایه داری تمام شود.
4ــ تلاش در جهت وابسته کردن نظامهای اقتصادی کشورهای نظام اسلامی به نظام سلطه جهانی
5 ــ تلاش در جهت القاء فرهنگ دلالی و واسطه گری و نفی فرهنگ مولد
6ــ ترویج فرهنگ مصرف گرایی و اسراف و تبذیر

ناتوی اجتماعی و فرهنگی

1ــ اشاعه ی اعتیاد به مواد مخدّر و روانگردان در سطوح مختلف
2ــ اشاعه ی فحشا و بی بندوباری اخلاقی و جنسی
3ــ ارائه الگوهای غربی و منحرف به نسل جوان
4ــ سرگرم کردن مردم به کارهای لغو و بیهوده و بی فایده
5 ــ تلاش در جهت از بین بردن فرهنگ جمعی و کشاندن افراد جامعه به سمت خود محوری
6ــ تلاش در جهت از بین بردن کانون خانواده با فرهنگ دینی و سنتی
7ــ تقویت بی اعتمادی افراد جامعه نسبت به یکدیگر
8 ــ تأکید بر فرهنگ قومیت و تلاش در جهت ایجاد تضاد در بین قومیتها
9ــ تلاش در جهت به تأخیر انداختن ازدواج جوانان و سخت کردن ازدواج
10ــ ناکارآمد جلوه دادن قوانین اجتماعی اسلام
11ــ بی بندوبار کردن و شیوع روحیه تفاخر و تکاثر طلبی در زنان
پیامبر اکرم (ص) در این باره فرموده اند:
فتنه ی سخت را دیدید و صبر کردید و من از فتنه ای سخت تر به شما بیم دارم که از طرف زنان می آید. هنگامی که آنها النگوهای طلا به دست و پارچه های گران قیمت ببر کنند و پولدارها را به زحمت انداخته و از فقیر چیزی که به آن دسترسی ندارد بخواهد.(1)

پی نوشت ها :

1. نهج الفصاحه، ح 314.

منبع: کامرانیان، عباسعلی، جنگ نرم، بررسی توطئه شیاطین علیه امت اسلامی،(1387)، قم، انتشارات نور قرآن و اهل بیت علیهم السلام، چاپ اول.

 

جنگ روانی از منظر قرآن و سیره نبوی

مقدمه

تاریخ جنگ روانی از تاریخ حیات بشر جدا نیست، اما همیشه با این عنوان به کار گرفته نشده است و مانند سایر مفاهیم، در بستر تاریخ و همراه با مقتضیات زمان و مکان، متحول بوده و سیر تطور خود را تا به امروز پیموده است، به گونه‏ای که در عصر حاضر، با استفاده از فن‏آوری، بر پیچیدگی آن افزوده شده است.
در تعریف جنگ روانی، آمده است: «استفاده طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن برای نفوذ در خصوصیات فکری دشمن، با توسل به شیوه‏هایی که موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی شود» . (1)
در قرآن کریم، آیات زیادی وجود دارد که بیش‏تر آن‏ها ناظر به جنگ‏های صدر اسلام در عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می‏باشد.بخشی از این آیات در مقام پاسخ‏گویی به جنگ روانی دشمن بوده و در صدد است که آن‏ها را خنثی کند، بخش دیگری از آیات، که جنبه تعرضی دارد، می‏خواهد روحیه طرف مقابل را تحت تاثیر قرار داده، به تسلیم وادارد; بخشی دیگر از آیات نیز در زمانی که مسلمانان احساس‏ضعف وشکست می‏کنند، درصدد تقویت روحیه آنان است.
با مطالعه سنت نیز می‏توان روایات متعددی را در این زمینه ذکر کرد.از مهم‏ترین روایات در این باب، روایاتی است که حاکی از جواز به کاربردن خدعه در جنگ است: «الحرب خدعة‏» . (2)
جنگ روانی از مصادیق بارز «خدعه‏» به معنای «مکر، حیله و فریب‏» است. (3)
در فقه اسلامی، خدعه در جنگ جایز است.علامه حلی‏رحمه الله در کتاب‏های تذکره و منتهی بر این مطلب، ادعای اجماع نموده است. (4)
روایاتی که علمای اسلام برای جواز خدعه در جنگ بدان استدلال نموده‏اند، گویای جواز جنگ روانی است.
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله با نقشی همه جانبه، که در جنگ‏ها به کار گرفته بود، دگرگونی بزرگی در آیین نبردهای جدید به وجود آورد.وی جنگ را به تمام جبهه‏ها کشاند و از هر سلاحی که می‏توانست‏بهره گرفت; هم‏چنان که نبرد همه جانبه در تمام جبهه‏ها جریان داشت، «جنگ روانی‏» نیز با شدت مورد استفاده قرار می‏گرفت. جنگ‏های مسلحانه نتیجه عوامل نظامی، اقتصادی و روانی است و به همین دلیل به «نبرد همه جانبه‏» تعبیر می‏شود. (5)
قرآن کریم به مسلمانان ماموریت داده است تا کلیه نیروها و امکاناتی را که می‏توان در راه جنگ و دفاع و رسیدن به قدرتی بازدارنده به خدمت درآورد، فراهم کنند: «و شما بر (مقابله) با آن‏ها، هر چه در توان دارید، از آلات جنگی و اسبان تازه نفس و آماده، برای تهدید و ترساندن دشمنان خدا و دشمنان خودتان فراهم آورید.و بر دیگران که شما بر دشمنی آنان مطلع نیستید و خدا به آن‏ها آگاه است نیز مهیا باشید و...» (انفال 8: 60) مرحوم طبرسی در این‏باره می‏نویسد: «اطلاق آیه "من قوه" شامل انواع سلاح‏ها، افراد آموزش‏دیده، تاسیسات و آموزشگاه‏های نظامی، استحکامات، وحدت صفوف و نیروها، تلاش و تکاپوی ملی، رشد و قدرت و استقلال اقتصادی، موضع برتر سیاسی، استحکام باورهای ایدئولوژیک و بالاخره، هر آنچه از پشتوانه مادی و معنوی که می‏توان به خدمت جنگ درآورد، می‏گردد» . (6)
با توجه به گستره بحث «جنگ روانی در قرآن و سیره نبوی‏» ، از میان ابزارها و مکانیسم‏های جنگ روانی، در این نوشتار، فقط موضوع «شایعه‏» مورد بررسی قرار می‏گیرد.

تعریف شایعه

آنچه عموما «شایعه‏» نامیده می‏شود، عبارت از شرح، پیش‏بینی و توصیف رخدادهایی است که غالبا در قالب غیررسمی و تایید نشده توسط منابع مسؤول شکل می‏گیرد، ولی با این وجود، از سوی بخش عظیمی از توده‏ها به طور جدی مورد قبول قرار می‏گیرد.در مطالعه «شایعه‏» با دو تصور مختلف مواجه هستیم.برخی آن را یک پیام می‏دانند که از فردی به فرد دیگر انتقال می‏یابد، با این ملاحظه که فرد آغازین زنجیره انتقال، یک شاهد عینی است که گزارش او با حقیقت مطابق بوده و تحریف‏ها در فرایند انتقال صورت می‏گیرد.عنصر اساسی و تحلیل، همان گزارش، و مساله اصلی آن، بیان علت انتقال است.از آن‏جا که حالت طبیعی ارتباطات، یک هنجار درست فرض می‏شود، شایعه، یک حالت مرضی و نابهنجار به حساب می‏آید.برخی دیگر شایعه را ترسیم و نمایش مختصر یک واقعه تصور می‏کنند که در تعامل مردمی که درگیر حادثه‏اند، به طور فشرده بیان می‏شود.در این دیدگاه، عنصر تحلیل، موقعیت و شرایط است و مساله اصلی معلوم کردن این نکته است که آن موضوع چگونه تفسیر می‏شود. (7)
آلپورت و پستمن در کتاب روان‏شناسی شایعه، «شایعه‏» را چنین تعریف می‏کنند: «شایعه اصطلاحی است که به یک اندیشه واقعی معین و ارائه شده اطلاق می‏گردد تا شنونده بدان باور یابد.شاید معمولا از فردی به فرد دیگر، از طریق کلمات شفاهی انتقال می‏یابد، بی آن‏که نیاز به دلیل و مدرکی داشته باشد» . (8)
در تعریف دیگری آمده است: «شایعه، ترویج‏خبری ساختگی است و واقعیت ندارد و بر پایه بزرگ‏نمایی، رعب‏آفرینی و یا تحریف استوار است، در بیان چنین خبری، جنبه کم‏رنگی از حقیقت و یا تفسیری خلاف واقع از خبری صحیح گنجانده شده است، هدف از پخش چنین خبری، تاثیر نهادن بر افکار عمومی، ملی، جهانی و یا نوعی دست‏یابی به اهداف سیاسی، نظامی و یا اقتصادی در قلمرو یک کشور یا جهان است‏» . (9)
شایعه می‏تواند در زمینه‏های گوناگونی مانند جنگ، شورش‏ها و هیجانات، حوادث ناگوار، افزایش قیمت‏ها، روابط سیاسی و مسائل اقتصادی بروز نماید و از آن‏جا که دارای زمینه‏ها و موضوع‏های خاصی است، توجه بدان موقتی است; در شرایط مساعد، ظهور می‏کند و با فقدان شرایط از بین می‏رود.شایعه لزوما ساخته ذهن و خیال، دور از واقعیت و یا دروغ محض نیست، بلکه می‏تواند در شکل‏گیری و انتشار، بعد کم‏رنگی از حقیقت را در خود داشته باشد.
در زبان قرآن، واژه‏هایی که به نوعی می‏توانند مفهوم شایعه (اخباری که صحت و سقم آن به تایید نرسیده است) را افاده کند، به چشم می‏خورد. «خرص‏» ، «تقول‏» و «اختلاق‏» از این نمونه‏ها هستند. «خرص‏» ، گفتاری است‏بر اساس ظن و تخمین ساخته و پرداخته شود، خواه با واقعیت مطابق باشد یا خیر. (10)

تعریف و شاخصه های تهدید نرم

تهدید نرم مجموعه اقداماتی است که باعث دگرگونی هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری مورد قبول یک نظام سیاسی از طریق استحاله در حوزه ای حکومت، اقتصاد و فرهنگ شده و ارزش ها، آرمان ها و نمادهای نظام سلطه جایگزین آنها می گردد.
اینک در ادامه بحث به شاخص های تهدید نرم در ابعاد فرهنگی و سیاسی می پردازیم:

1ــ تهدید نرم در عرصه فرهنگ:

فرهنگ بیانگر شخصیت و هویت ملی کشور و دستاورد معرفتی و اجتماعی انسان است.
فرهنگ کشور دارای سه سطح کلی است. مفروضات اساسی و زیرساخت های فکری (باورها)، سطح اول فرهنگ را تشکیل می دهند. بایدها و نبایدها و ارزش ها، که اعمال و رفتار انسان ها براساس آن شکل می گیرد لایه دوم فرهنگ هستند و بالاخره الگوهای رفتاری و نمادها سطح سوم فرهنگ را بوجود می آورند. بنابراین تهدیدها در این عرصه عبارتند از:
1ــ تهدید باورها، اعتقادات، آرمان ها
2ــ تهدید ارزش های عملی و بایدها و نبایدها
3ــ تهدید نمادها و الگوهای رفتاری
فرهنگ راهبردی کشور بر نوع تلقی و الگوهای رفتاری نخبگان و رهبران یک کشور و تصمیم گیری آنها تأثیر می گذارد. در صورت وقوع تهدید نرم، در این سطح، کشور حریف می تواند با مدیریت ادراک، اندیشه و عزم راهبران و نخبگان خودی (باورها، ارزش ها، و الگوهای رفتاری آنها) را تحت تأثیر قرار دهد.
تهدید نرم در فرهنگی ملی و الگوهای رفتاری مردم و باورهای آنها تأثیر زیادی خواهد گذاشت. همچنین فرهنگ دفاعی کشور که منبع قدرت نرم در نیروهای مسلح است در صورت وجود تهدید نرم، باعث از بین رفتن عزم و اراده نبرد و قدرت بازدارندگی روانی می شود.

2ــ تهدید نرم در عرصه سیاسی

دولت ها به عنوان واحدهای سیاسی در نظام بین المللی با مؤلفه های جمعیّت، قلمرو حکومت، حاکمیت و نظام ارزشی مشخص، شناخته می شوند. این واحدها همواره با تحولاتی از داخل و خارج مواجه اند. برخی از تحولات باعث افزایش قدرت سیاسی و برخی موجب تضعیف قدرت سیاسی آنها می شود.
هر نظام سیاسی برای حفظ و بقای خود، نیازمند ثبات سیاسی و انسجام ملی است.
بنابراین افزایش مشروعیت سیاسی نخبگان و رهبران یک کشور به توانایی های آنها در ایجاد انسجام سیاسی و برخورداری از حمایت، رضایتمندی و قدرت اقناع سازی افکار عمومی بستگی دارد. میزان اقتدار سیاسی کشور در جامعه، میزان انسجام و همزیستی مسالمت آمیز و حفظ هویت و یکپارچگی ملی و میزان تولید و جریان گفتمان های مسلط در درون جامعه و عرصه بین المللی و برخورداری از مقبولیت و مشروعیت لازم از شاخص های قدرت نرم در این عرصه به شمار می آید.
از سوی دیگر اگر کشور گرفتار بحران های سیاسی باشد، از قدرت نرم برخوردار نخواهد بود و تهدید نرم در این حوزه مؤثر خواهد بود. بحران های سیاسی شامل بحران های شش گانه هویت، مشروعیت، مشارکت، نفوذ، یکپارچگی و توزیع می باشد. مجموعه این بحران ها «قدرت نرم» یک نظام سیاسی را کاهش می دهد و به طور طبیعی آن نظام را در برابر تهدید نرم آسیب پذیر می کند. راهبرد امنیت ملی آمریکا، جهانی سازی فرهنگ و حاکمیت الگوهای رفتاری لیبرال دمکراسی در جهان و تلاش در جهت تغییر رفتار و ساختارهای نظام های غیر لیبرال است.
از دیدگاه نظریه پردازان جدید غرب، جهان اسلام و رشد اسلام سیاسی در آن، به مثابه گفتمان غالب در خاورمیانه، چالش اصلی فرهنگ لیبرال دمکراسی است. کمیته خطر جاری آمریکا متشکل از سناتورهای آمریکایی، مسئولان ارشد وزارت خارجه، اساتید برجسته علوم سیاسی، مدیران با سابقه سیا و پنتاگون پس از حادثه یازده سپتامبر، در مورد نحوه برخورد با جمهوری اسلامی و جلوگیری از روند روبه رشد اسلام گرایی و عمق استراتژیک قدرت نرم جهان اسلام در مقابل قدرت نرم جهان غرب بخش مهمی از محتوای سند استراتژی امنیت ملی آمریکا می باشد که جایگزین استراتژی سد نفوذ شوروی سابق است. از این دیدگاه تهدید امنیت ملی آمریکا، تهدیدهای نرم، نامتقارن و ترکیبی است که منابع آن عمدتاً در کشورها و رژیم های ضد آمریکایی و غیر لیبرال خاورمیانه می باشد.
منبع: کامرانیان، عباسعلی، جنگ نرم، بررسی توطئه شیاطین علیه امت اسلامی،(1387)، قم، انتشارات نور قرآن و اهل بیت علیهم السلام، چاپ اول.

 

حکایت «جنگ نرم» در فضای مجازی

این روزها سخن از جنگ نرم بسیار شنیده می شود.در مطبوعات، رسانه ها، مدارس و دانشگاه ها همه جا سخن از جنگ نرم است. اما سوال اصلی اینجاست که جنگ نرم چیست؟ از سوی چه کسانی تهیه و طراحی شده و هدف آن چه می باشد؟

مفهوم جنگ نرم Soft Warfare در برابر مفهوم جنگ سخت Hard Warfare مورد استفاده واقع می شود .اگر در جنگ سخت از ابزار های قدرت سازی مانند ارتش، نیروهای مسلح، واحدهای زرهی و …. برای تصرف خاک، منابع طبیعی و یا سرنگونی یک نظام سیاسی استفاده می شود، مفهوم جنگ نرم با قدرت نرم و ابزارهای قدرت ساز نرم قابل تفسیر است.مفهوم جنگ نرم بر اساس مولفه های قدرت سخت شکل نگرفت. بلکه مولود ساختار و چارچوبی دیگر بود که در ادبیات سیاسی جهان به قدرت نرم مشهور است.

ژوزف نای استاد مطرح علوم سیاسی بزرگترین نظریه پرداز جنگ نرم است. نای در مورد قدرت نرم می نویسد: قدرت نرم توجه ویژه به اشتغال ذهنی جوامع دیگر از طریق ایجاد جاذبه است و زمانی یک کشور یا یک جامعه به قدرت نرم دست می یابد که بتواند اطلاعات و دانایی را به منظور پایان بخشیدن به موضوعات مورد اختلاف به کار بندد و از اختلافات به گونه ای بهره برداری نماید که حاصل آن گرفتن امتیاز باشد. یکی از نمونه های قدرت نرم می تواند کاربرد رسانه های جمعی در مناقشات باشد، رسانه می تواند جایگزین فشار نظامی گردد. در اینجا ما دیگر شاهد اعمال زور و اجبار نیستیم، بلکه اقناع افکار عمومی از طریق جنگ رسانه ای صورت می گیرد.

نظریه پردازان قدرت نرم، قلمرو و ابزارهای مورد استفاده در جنگ نرم را، موارد زیر می دانند: ارزشهای بازیگر عرصه بین المللی، فرهنگ، خط مشی ها و نهادها،

جنگ سایبری، اینترنت و جنگ نرم
جنگ سایبری از زیر مجموعه های جنگ نرم است. امروزه با پیچیده‌تر و کوچک‌تر شدن جهان به واسطه رشد فزاینده وسایل ارتباط جمعی از قبیل اینترنت و ماهواره معادلات گذشته در تنظیم روابط بین کشورها تا حدود زیادی به هم خورده و جای خود را به معادلات جدیدی داده است؛ به گونه‌ای که به جای به کارگیری مستقیم زور، توجه قدرت‌ها به استفاده از قدرت نرم و ایجاد تغییرات از طریق مسالمت‌آمیز با به کارگیری شیوه‌های نوین مداخله در امور داخلی کشورها جلب شده است.

جنگ نرم در برابر جنگ سخت در حقیقت شامل هرگونه اقدام روانی و تبلیغات رسانه‌ای است که جامعه هدف یا گروه هدف را نشانه می‌گیرد و بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش رقیب را به انفعال یا شکست وامی‌دارد.

جنگ روانی، جنگ رایانه‌ای، اینترنتی، براندازی نرم، راه‌اندازی شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی و شبکه‌سازی از اشکال جنگ نرم هستند. جنگ نرم در پی از پای درآوردن اندیشه و تفکر جامعه هدف است تا حلقه‌های فکری و فرهنگی آن را سست کند و با بمباران خبری و تبلیغاتی در نظام سیاسی – اجتماعی حاکم تزلزل و بی‌ثباتی ایجاد کند.

فضای سایبر، فضایی است مجازی که به واسطه ابزاری غیرفیزیکی، کارکردی دوگانه دارد: هم باعث ارتقاء سطح فکری و هم باعث تشویش اذهان عمومی و شست و شوی مغزی می شود.

ما برای شناخت فرصتها و تهدیدات در عرصه جنگ نرم در حوزه سایبر باید ابزارهای موجود را بشناسیم و بدانیم کدامیک از اینها، ارتباطات بیشتر را برقرار می کنند و قدرت نفوذ بیشتری دارند. دانشمندان علوم ارتباطات ۳ موج اصلی را در انقلاب ارتباطات و رسانه از هم تمییز می دهند:موج اول رسانه های چاپی(printed media) مانند کتاب، مطبوعات و نشریات، موج دوم رسانه های تصویری و صوتی(Visual media) مانند تلویزیون یا ویدئو و موج سوم رسانه های دیجیتال (Digital media) مانند چند رسانه ای ها و یا اینترنت.

در عصر موج اول و موج دوم رسانه ها، جریان انتقال اطلاعات از فرستنده به مخاطب یک سویه بود یعنی اطلاعات از یک منبع برای مخاطب، چه شنونده و چه بیننده، ارسال می شدند. در واقع رسانه ها یک طرفه هر چیزی را که می خواستند، انتقال می دادند به مخاطبین. متصدیان این نوع رسانه ها، دولت ها به خصوص دولت های ثروتمند، سرمایه داران و لابی های قدرت بودند.

عنوان دومین مطلب آزمایشی من

این متن دومین مطلب آزمایشی من است که به زودی آن را حذف خواهم کرد.

زکات علم، نشر آن است. هر وبلاگ می تواند پایگاهی برای نشر علم و دانش باشد. بهره برداری علمی از ,بلاگ ها نقش بسزایی در تولید محتوای مفید فارسی در اینترنت خواهد داشت. انتشار جزوات و متون درسی، یافته های تحقیقی و مقالات علمی از جمله کاربردهای علمی قابل تصور برای ,بلاگ ها است.

همچنین وبلاگ نویسی یکی از موثرترین شیوه های نوین اطلاع رسانی است و در جهان کم نیستند وبلاگ هایی که با رسانه های رسمی خبری رقابت می کنند. در بعد کسب و کار نیز، روز به روز بر تعداد شرکت هایی که اطلاع رسانی محصولات، خدمات و رویدادهای خود را از طریق بلاگ انجام می دهند افزوده می شود.